- Gazy jelitowe – czym są? Charakterystyka problemu
- Przyczyny zwiększonych ilości gazów
- Duża ilość gazów jelitowych – czy to choroba?
- Co na gazy jelitowe? Sposoby radzenia sobie z gazami
Gazy występują w świetle jelita i są zjawiskiem zupełnie naturalnym1. Biorą się z powietrza połykanego podczas jedzenia i mówienia, a także są produktem fermentacji jelitowej, zachodzącej głównie w jelicie grubym1. Zdrowy człowiek w ciągu dnia oddaje gazy nawet od 14 do 25 razy na dobę2. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy gazy wydalane są dużo częściej, a oprócz tego pojawiają się inne przykre dolegliwości. Dowiedz się, co może oznaczać duża ilość gazów jelitowych i jak radzić sobie z tym problemem.
Gazy jelitowe – czym są? Charakterystyka problemu
U każdego z nas w świetle jelita znajdują się gazy. Zdrowy człowiek ma ok. 200 ml gazu w jelicie, a w ciągu dnia z przewodu pokarmowego średnio wydalane jest ok. 600 ml powietrza3. Powietrze dostaje się do przewodu pokarmowego na skutek połykania go podczas jedzenia i picia. Drugim jego źródłem jest zachodząca w jelicie grubym fermentacja jelitowa1. Część powietrza wydostaje się poprzez odbijanie na zewnątrz, a część przedostaje się do dalszych odcinków przewodu pokarmowego3.
Gazy pochodzące z metabolizmu bakteryjnego mają bardziej zróżnicowany skład niż połykane powietrze, w którym to znajduje się głównie azot i tlen. Oprócz azotu i tlenu obecne są w nim także takie związki jak dwutlenek węgla, wodór i metan2 oraz siarkowodór i inne pochodne siarkowe, które nadają gazom jelitowym specyficzną woń1.
Objętość gazów jelitowych wytwarzanych podczas fermentacji bakteryjnej zależy przede wszystkim od ilości niestrawionych resztek pokarmowych, a także od szlaków metabolicznych fermentacji bakteryjnej2. Wpływa na nią również rodzaj spożywanych pokarmów, skład flory jelitowej oraz sprawność pasażu jelitowego1.
Eliminacja gazów zależy głównie od aktywności motorycznej. Przyspieszenie perystaltyki i pasażu gazów następuje najczęściej po posiłku. Aktywność fizyczna oraz pozycja stojąca dodatkowo przyspieszają pasaż. Z kolei podczas leżenia przepływ gazów jest utrudniony2.
Zdrowy człowiek wydala gazy do ok. 25 razy na dobę1. Nadmierne oddawanie gazów może być jednym z objawów w przebiegu licznych jednostek chorobowych3, dlatego powinno być skonsultowane z lekarzem.
Przyczyny zwiększonych ilości gazów
Nadmierna produkcja gazów jelitowych, w tym gazów cechujących się przykrą wonią, może mieć bardzo wiele przyczyn. Przyczyny gazów to m.in.1,4:
- nieprawidłowa dieta i spożywanie pokarmów gazotwórczych (np. fasoli i innych roślin strączkowych),
- zwiększone połykanie powietrza podczas spożywania pokarmów, palenia papierosów, żucia gumy, a nawet mówienia,
- niemożność odbijania połkniętego powietrza (dotyczy np. osób po leczeniu operacyjnym z powodu refluksu żołądkowo-przełykowego),
- zaburzenia trawienia i wchłaniania w jelicie cienkim (np. niedobór laktazy),
- zwolnienie czasu pasażu jelitowego (polekowe lub czynnościowe),
- zaburzenia mikroflory jelitowej (np. przerost bakteryjny, skutki antybiotykoterapii),
- zwiększeniem ilości bakterii w jelicie cienkim, które jest względnie jałowe w porównaniu z jelitem grubym.
Duża ilość gazów jelitowych – czy to choroba?
Trudno jednoznacznie określić ilość oddawanych gazów w ciągu dnia. Jedyna możliwość to próba ich oszacowania w odniesieniu do ilości wiatrów oddanych w okresie poprzedzającym wystąpienie wrażenia obfitych gazów1.
Nadmierne gazy jelitowe mogą oznaczać chorobę. Podejrzewać ją można wtedy, gdy oprócz zwiększenia ilości gazów zaobserwujemy dodatkowo niepożądane objawy ze strony przewodu pokarmowego. Wtedy warto udać się do lekarza i wykonać specjalistyczne badania.
W diagnostyce nadmiernej ilości gazów o organicznym podłożu wykorzystuje się takie badania jak1:
- RTG jamy brzusznej,
- USG jamy brzusznej,
- badania endoskopowe.
Niekiedy wykonuje się także oddechowy test wodorowy, jednak badanie to jest wykorzystywane stosunkowo rzadko ze względu na to, że jest trudno dostępne, a jego wynik jest trudny w interpretacji1.
Co na gazy jelitowe? Sposoby radzenia sobie z gazami
Nadmierne gazy jelitowe powinny być zawsze konsultowane z lekarzem. Bardzo ważne jest postawienie prawidłowej diagnozy. W zależności od przyczyny lekarz może zalecić farmakoterapię lub zaproponować inną dostępną metodę leczenia danej przypadłości.
Niekiedy specjaliści zalecają chemioterapeutyki jelitowe, mające na celu zmniejszenie ilości flory fermentującej, albo inne leki o podobnym działaniu (np. sole bizmutu)1. Leczenie objawowe nadmiernych gazów jelitowych obejmuje przyjmowanie leków adsorbujących (np. węgla aktywowanego) lub środków powierzchniowo czynnych, które ułatwiają odchodzenie wiatrów1.
Nie zawsze przyczyna dużej ilości gazów jest poważna, a z problemem można poradzić sobie domowymi sposobami. Jak pozbyć się gazów? W przypadku nadmiernych gazów jelitowych należy zwrócić szczególną uwagę na tryb życia i codzienne nawyki. Pacjent powinien przede wszystkim zadbać o swoją dietę i wykluczyć z niej pokarmy, o których powszechnie wiadomo, że są gazotwórcze1. Należą do nich m.in. fasola, kapusta, brukselka, cebula, produkty zbożowe, jabłka, gruszki, brzoskwinie, makarony czy sery pleśniowe1. Z diety ponadto trzeba wyeliminować mleko i jego przetwory – innymi słowy wszystko, co zawiera laktozę. Po wyłączeniu wspomnianych produktów należy przez 2–3 tygodnie obserwować swój organizm, aby zobaczyć, czy przyniosło to efekty1. W razie problemów ze skomponowaniem odpowiedniej diety warto zwrócić się po pomoc do dietetyka.
Co jeszcze można zrobić, aby zmniejszyć ilość gazów? Przede wszystkim należy spożywać posiłki powoli i dokładnie gryźć pokarmy, pić przez słomkę i zaprzestać żucia gumy. Po posiłku zamiast kłaść się na kanapie najlepiej wybrać się na spacer1. Regularna aktywność fizyczna jest bardzo ważna, ponieważ wspomaga usuwanie nadmiaru gazów z organizmu.
Korzystanie z serwisu nie zastępuje diagnozy lekarza czy konsultacji farmaceuty, zaleceń lekarza, czy farmaceuty co do przyjmowania leków, a także treści ulotki i Charakterystyki Produktu Leczniczego. Dołożyliśmy wszelkich starań, aby opublikowane opracowania były najwyższej jakości i odpowiadały potrzebom czytelników, a również były zgodne z obowiązującymi przepisami i wytycznymi. Nie ponosimy odpowiedzialności za własne decyzje użytkowników, mogące mieć wpływ na ich zdrowie, prowadzoną działalność gospodarczą lub zawodową.
Przypisy:
1. Zych W., Gazy, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2017.
2. Gulbicka P., Grzymisławski M., Wzdęcia brzucha – najczęstsze przyczyny i postepowanie. Piel. Zdr. Publ. 2016, 6, 1, 69–76.
3. Słomka M., Małecka-Panas E.: Wzdęcia i odbijania. Pediatr. Med. Rodz. 2011, 7, 1, 30–34.
4. Przybylska-Feluś M., Gazy jelitowe, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2012.
Ulgix Wzdęcia, wyrób medyczny. Skład: 1 kapsułka miękka zawiera 80 mg symetykonu. Ulgix Wzdęcia Max, wyrób medyczny. Skład: 1 kapsułka miękka zawiera 240 mg symetykonu. Zastosowanie: w łagodzeniu objawów związanych z nadmiernym nagromadzeniem gazów w żołądku i jelitach powstałych w wyniku fermentacji jelitowej w czasie procesów trawienia. Należą do nich: uczucie pełności, silne wzdęcia, odbijanie, które mogą być m.in. wynikiem błędów dietetycznych. Pomocniczo przed wykonaniem badań diagnostycznych w obrębie jamy brzusznej techniką obrazową, takich jak: radiografia, ultrasonografia i endoskopia. Przyczynia się do usunięcia z przewodu pokarmowego gazów i powietrza, przez co poprawia jakość uzyskiwanych obrazów i eliminuje trudności diagnostyczne. Przeciwwskazania: Nie należy stosować, jeżeli występuje nadwrażliwość na symetykon lub inny składnik wyrobu. Wytwórca: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO-LEK S.A. 51-131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242 E.
