- USG jamy brzusznej – co to za badanie?
- Czy USG jamy brzusznej jest bezpieczne?
- USG jamy brzusznej – wskazania do badania
- Jak przygotować się do USG jamy brzusznej?
- USG jamy brzusznej – jak przebiega badanie?
- Przeciwwskazania do USG jamy brzusznej
- USG jamy brzusznej – co po badaniu?
Bóle brzucha są powszechnym problemem i bez względu na charakter, ostry czy przewlekły, wymagają przeprowadzenia wnikliwej diagnostyki. Najczęściej pierwszym badaniem, na które zostaje skierowany pacjent z nieswoistym bólem brzucha, jest USG1.
Co wykrywa USG brzucha i kiedy się je wykonuje? Jak wygląda prawidłowe przygotowanie do USG jamy brzusznej? Czy można jeść i pić? Odpowiadamy!
USG jamy brzusznej – co to za badanie?
Ultrasonografia (USG) to nieinwazyjny sposób obrazowania narządów człowieka2. Jest nieinwazyjną metodą diagnostyczną, pozwalającą uzyskać obraz przekroju badanego obiektu. Wykorzystuje zjawisko rozchodzenia się, rozpraszania oraz odbicia fali ultradźwiękowej na granicy ośrodków przy założeniu, że prędkość fali w różnych tkankach jest stała3.
Badanie USG robione jest w czasie rzeczywistym, co w praktyce znaczy tyle, że obraz na ekranie urządzenia pojawia się bez widocznego opóźnienia, a badający może ocenić ruch poszczególnych struktur wewnątrz ciała pacjenta. Ponadto wiele cennych informacji dają obliczenia wykonywane przez samą aparaturę do USG2.
USG brzucha robi się zarówno planowo jako badanie przesiewowe, jak i w trybie ostrego dyżuru, przy podejrzeniu chorób o charakterze ostrym3. Badanie to ma bardzo wiele zalet. Do najważniejszych należą: proste przygotowanie, wysoki poziom bezpieczeństwa, krótki czas wykonywania, możliwość wielokrotnego powtarzania oraz duża dostępność i stosunkowo niski koszt3.
Czy USG jamy brzusznej jest bezpieczne?
Wszystkie osoby obawiające się USG brzucha mogą być spokojne – badanie to jest całkowicie bezpieczne. Ultrasonografia diagnostyczna jest stosowana w medycynie od ponad 40 lat. Stale prowadzone są badania dotyczące możliwości niekorzystnego wpływu na organizm człowieka i do tej pory żadne z nich nie wykazało negatywnych skutków dla zdrowia2.
USG jamy brzusznej – wskazania do badania
Wskazaniem do USG jamy brzusznej są wszelkiego rodzaju bóle brzucha i niepożądane objawy ze strony przewodu pokarmowego takie jak krwawienia, wymioty, biegunki, uczucie pełności i wzdęcia, utrata masy ciała, objawy uszkodzenia wątroby czy podejrzenie kamicy pęcherzyka żółciowego lub kamicy nerkowej2. Lekarz ponadto może skierować pacjenta na USG brzucha przy problemach takich jak np. dyspepsja celem wykluczenia chorobowych przyczyn występowania niepożądanych objawów4.
USG jamy brzusznej – co wykrywa? Ultrasonografia to cenne źródło informacji o stanie narządów jamy brzusznej. Badanie jest podstawową metodą obrazowania pozwalającą wykryć zmiany ogniskowe w wątrobie oraz różnicować przyczyny takich przypadłości jak żółtaczka, powiększenie wątroby czy wodobrzusze. Przy pomocy USG jamy brzusznej można wykryć złogi w pęcherzyku żółciowym, w ograniczonym zakresie pozwala także ocenić szerokość dróg żółciowych3.
USG przy chorobach jelit umożliwia ocenę grubości i elastyczności ściany jelita, obecności haustracji (naturalnych uwypukleń ściany jelita grubego) i perystaltyki, jak również patologicznych zmian takich jak zbiorniki płynów, ropnie, przetoki czy powiększone węzły chłonne. Badanie USG robi się też przy problemach z trzustką. Podczas obrazowania uwidoczniony zostaje stan zapalny miąższu trzustki czy zbiorniki płynów, np. ropnie czy torbiele3.
Jak przygotować się do USG jamy brzusznej?
W stanach nagłych USG jamy brzusznej wykonuje się bez wcześniejszego przygotowania. W przypadku badań planowych pacjent powinien zostać na czczo przez kilka godzin2.
Co jeść przed badaniem USG jamy brzusznej? Przez 2–3 dni przed badaniem dobrze jest stosować lekkostrawną dietę i powstrzymać się od jedzenia pokarmów wzdymających. W dniu badania należy normalnie przyjąć leki. A czy pić wodę przed USG jamy brzusznej? Przed samym USG brzucha można pić niewielkie ilości najlepiej niegazowanej wody2.
Nagromadzony w jelitach gaz może obniżać jakość obrazu, co zmniejsza wartość badania. Dlatego w niektórych przypadkach pacjentowi przed badaniem USG jamy brzusznej podaje się symetykon. Jego działanie polega na zmniejszeniu napięcia powierzchniowego na granicy pęcherzyk gazu/płyn, co ułatwia eliminację gazu ze światła przewodu pokarmowego. Ma to na celu poprawę jakości badania3. Przykładowym preparatem zawierającym symetykon jest Ulgix Wzdęcia Max. W celu przygotowania do badania należy przyjąć jedną kapsułkę w dniu poprzedzającym badanie i 1 kapsułkę w dniu badania rano na czczo.5
USG jamy brzusznej – jak przebiega badanie?
W czasie badania na skórę pacjenta nanoszony jest specjalny żel kontaktowy umożliwiający poruszanie się głowicy po skórze i przenoszenie ultradźwięków, dzięki czemu na monitorze powstaje dobrej jakości obraz. Często wymagana jest ścisła współpraca osoby wykonującej badanie i badanego – może on zostać poproszony o odwrócenie się czy nabranie powietrza. Lekarz w celu uzyskania odpowiednich danych może zastosować ucisk głowicą w obrębie bolesnego miejsca, na co warto być przygotowanym2.
USG jamy brzusznej niekiedy wykonywane jest też podczas operacji. Przykładając głowicę bezpośrednio do narządu, lekarz może dokładniej ocenić zmiany, wykryć te wcześniej niewidoczne i precyzyjniej zaplanować zabieg2.
Przeciwwskazania do USG jamy brzusznej
Nie ma zbyt wielu przeciwwskazań do przeprowadzenia USG brzucha. Największym są uszkodzenia powłok. Jeśli zatem u pacjenta doszło do przerwania ciągłości skóry w miejscu badania, to USG nie może zostać przeprowadzone ze względy na ryzyko rozwoju zakażenia2. Ultrasonografia może zostać wykonana dopiero po zagojeniu się ran.
USG jamy brzusznej – co po badaniu?
Wynik zazwyczaj wydawany jest od razu po badaniu. W przypadku wykrycia jakichś nieprawidłowości wynik USG obejmuje dokumentację zdjęciową i opis. Nie zawsze lekarz prowadzący i specjalista wykonujący badanie USG to ta sama osoba, dlatego po otrzymaniu wyniku należy przedstawić go lekarzowi, który wystawił skierowanie2.
USG brzucha w wielu przypadkach dostarcza informacji na temat tego, co nam dolega, niestety nie zawsze. Niekiedy konieczne jest pogłębienie diagnostyki i wykonanie dodatkowych badań.
Korzystanie z serwisu nie zastępuje diagnozy lekarza czy konsultacji farmaceuty, zaleceń lekarza, czy farmaceuty co do przyjmowania leków, a także treści ulotki i Charakterystyki Produktu Leczniczego. Dołożyliśmy wszelkich starań, aby opublikowane opracowania były najwyższej jakości i odpowiadały potrzebom czytelników, a również były zgodne z obowiązującymi przepisami i wytycznymi. Nie ponosimy odpowiedzialności za własne decyzje użytkowników, mogące mieć wpływ na ich zdrowie, prowadzoną działalność gospodarczą lub zawodową.
Przypisy:
1. Bujnowska-Fedak M., Krawiecka-Jaworska E., Rola i przydatność badania ultrasonograficznego w rozpoznawaniu bólów brzucha w praktyce lekarza rodzinnego, Family Medicine & Primary Care Review 2009, 11, 1: 21–25.
2. Grzanka P., Ultrasonografia, Medycyna praktyczna, 2017.
3. Banaszkiewicz A., Dziekiewicz M., Pęczkowska B., Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej u dzieci, Standardy Medyczne, Pediatria 2011 n t. 8 n 297–299.
4. Marlicz K., Fyderek K., Dyspepsja (niestrawność) – objawy, leki i dieta, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021.
5. Instrukcja użytkowania wyrobu medycznego Ulgix Wzdęcia, 2017. Dostępna na: https://ulgix.pl/wp-content/uploads/2018/07/Ulotka-Ulgix-WZD%C4%98CIA-MAX.pdf
Ulgix Wzdęcia, wyrób medyczny. Skład: 1 kapsułka miękka zawiera 80 mg symetykonu. Ulgix Wzdęcia Max, wyrób medyczny. Skład: 1 kapsułka miękka zawiera 240 mg symetykonu. Zastosowanie: w łagodzeniu objawów związanych z nadmiernym nagromadzeniem gazów w żołądku i jelitach powstałych w wyniku fermentacji jelitowej w czasie procesów trawienia. Należą do nich: uczucie pełności, silne wzdęcia, odbijanie, które mogą być m.in. wynikiem błędów dietetycznych. Pomocniczo przed wykonaniem badań diagnostycznych w obrębie jamy brzusznej techniką obrazową, takich jak: radiografia, ultrasonografia i endoskopia. Przyczynia się do usunięcia z przewodu pokarmowego gazów i powietrza, przez co poprawia jakość uzyskiwanych obrazów i eliminuje trudności diagnostyczne. Przeciwwskazania: Nie należy stosować, jeżeli występuje nadwrażliwość na symetykon lub inny składnik wyrobu. Wytwórca: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO-LEK S.A. 51-131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242 E.
