Kolonoskopia nie jest przyjemnym badaniem, ale jednym z podstawowych, jakie wykonuje się w diagnostyce przewodu pokarmowego. Dlatego, gdy lekarz skieruje Cię na kolonoskopię, nie wpadaj w panikę. Dowiedz się, co to jest kolonoskopia i jak przygotować się do badania. Podpowiemy Ci, jak powinna wyglądać dieta przed kolonoskopią.
Kolonoskopia – co to jest?
Choć słowo kolonoskopia jest powszechnie znane, nie każdy wie, na czym polega i po co się wykonuje badanie, które jest w ten sposób określane. A warto zaznaczyć, że jest to podstawowe badanie robione w diagnostyce chorób dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Ponadto kolonoskopia jest nie tylko badaniem, ale także metodą leczniczą wykorzystywaną do usuwania zmian prekursorowych raka jelita grubego oraz polipów z utkaniem raka1.
Kolonoskopia jest badaniem endoskopowym części jelita grubego, a dokładniej okrężnicy. Do jego przeprowadzenia niezbędny jest kolonoskop – urządzenie w formie cienkiego przewodu, który cechuje się elastycznością. W trakcie badania kolonoskop wprowadza się przez odbyt i odbytnicę do okrężnicy zstępującej, okrężnicy poprzecznej i okrężnicy wstępującej2. Obecnie endoskopy dysponują technologią obrazu wysokiej rozdzielczości, dzięki czemu pozwalają dostrzec zmiany, które kiedyś były niemożliwe do uwidocznienia3.
Wskazania do kolonoskopii
Badanie endoskopowe jelita grubego wykonuje się z wielu różnych powodów. Wskazania można podzielić na 4 grupy.
Kolonoskopia terapeutyczna
Kolonoskopię terapeutyczną wykonuje się celem4:
- usunięcia polipów i powierzchownych zmian nowotworowych,
- zatamowania krwawienia z malformacji naczyniowych, owrzodzeń i guzów czy krwawienia po polipektomii,
- usunięcia znajdującego się w jelicie ciała obcego,
- odbarczenia ostrej niedrożności rzekomej,
- poszerzenia i/lub protezowania zwężeń nienowotworowych i nowotworowych,
- oznakowania zmian do usunięcia.
Kolonoskopia diagnostyczna
W ramach diagnostyki kolonoskopię wykonuje się w przypadku m.in.4:
- krwawienia z przewodu pokarmowego,
- przewlekłej choroby zapalnej jelita grubego,
- problemów z wypróżnianiem związanych ze zmiana rytmu wypróżnień,
- istotnej klinicznie biegunki o nieznanej przyczynie,
- wyniku badania radiologicznego jelita pozwalającego podejrzewać zmianę organiczną.
Kolonoskopia przesiewowa
Kolonoskopia przesiewowa pozwala wykryć stany przedrakowe i raka jelita grubego u zdrowej osoby. Na badanie kierowane są m.in.4:
- osoby między 50. a 65. rokiem życia bez czynników ryzyka,
- osoby między 40. a 49. rokiem życia z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku raka jelita grubego u krewnego 1. stopnia,
- osoby z predyspozycjami genetycznymi do wystąpienia nowotworu jelita grubego.
Kolonoskopia nadzorcza
Okresowe powtarzanie kolonoskopii zaleca się pacjentom4:
- po leczeniu z powodu raka jelita grubego,
- cierpiącym na nieswoiste choroby zapalne jelit,
- po polipektomii jelita grubego.
Przygotowanie do kolonoskopii
Aby kolonoskopia jelita grubego została wykonana prawidłowo, a jej wynik był wiarygodny, trzeba wcześniej odpowiednio przygotować jelita. Jak wynika z obserwacji, w przypadku nieprzygotowanych właściwie jelit częściej dochodzi do przeoczenia gruczolaków, w tym nawet takich o wielkości powyżej 1 cm, co znacznie zmniejsza skuteczność badań, szczególnie gdy przeprowadza się je w ramach profilaktyki1. Ponadto brak przygotowania jelit może uniemożliwić wykonanie pełnej kolonoskopii i zwiększa dyskomfort pacjenta1.
Pacjent powinien zacząć od zrobienia badań. Niezbędne są badania oceniające krzepnięcie krwi, wykluczające nosicielstwo wirusa zapalenia wątroby (żółtaczki zakaźnej) oraz EKG2.
Co można jeść przed kolonoskopią? Przez 24–48 godzin przed badaniem endoskopowym jelita grubego pacjent powinien przestrzegać diety płynnej. Oznacza to, że nie można spożywać żadnych pokarmów stałych. A co pić przed kolonoskopią? Najlepiej zwykłą, niegazowaną wodę. Można też pić herbatę i kawę bez fusów oraz soki bez miąższu. Nie powinno się za to pić napojów gazowanych2.
Przed kolonoskopią pacjent otrzymuje doustne leki przeczyszczające (makrogole albo fosforany). Krótko przed samym badaniem robiony jest mu wlew oczyszczający jelito grube, czyli tzw. lewatywa2. Ponadto niektórym pacjentom podawany jest dożylnie antybiotyk – dotyczy to m.in. osób ze sztucznymi zastawkami serca, po przebytym zapaleniu wsierdzia, z protezą naczyniową lub z wyraźnie zmniejszoną liczbą krwinek białych2.
Kolonoskopia – ile trwa i czy boli?
Jedno z pytań, które zawsze najbardziej nurtuje pacjentów dotyczy tego, ile trwa kolonoskopia. Trudno precyzyjnie określić czas takiego badania, ale z reguły wynosi od 20 do 40 minut. Warto dopytać o szczegóły swojego lekarza.
A czy kolonoskopia boli? Przed badaniem pacjentowi podaje się leki uspokajające i przeciwbólowe. Niekiedy stosuje się znieczulenie ogólne, szczególnie u młodszych pacjentów. Dzięki temu ból powinien być zmniejszony do minimum, jednak podczas kolonoskopii może być odczuwalne parcie na jelito. Jeśli takowe poczujemy, należy poinformować o tym lekarza wykonującego kolonoskopię2.
Odpowiednie podejście do kolonoskopii pozwala zminimalizować ryzyko wystąpienia nieprzyjemnych dolegliwości po badaniu takich jak nudności, wymioty czy wzdęcia1. Przyczyny wzdęć w takiej sytuacji są różne. Oprócz samego badania wywołać je może choćby nadmierny stres z nim związany. Jak szybko pozbyć się wzdęć? Co na wzdęcia najlepiej się sprawdzi?
Ulgę od wzdęć może zapewnić preparat Ulgix Wzdęcia. Jest to środek stosowany w łagodzeniu objawów związanych z nagromadzeniem gazów w żołądku i jelitach powstałych w wyniku fermentacji jelitowej w czasie procesów trawienia5. Co więcej, Ulgix Wzdęcia można stosować także przed kolonoskopią, ponieważ przyczynia się do usunięcia z przewodu pokarmowego gazów i powietrza, dzięki czemu poprawia jakość uzyskiwanych obrazów i eliminuje trudności diagnostyczne w obrębie jamy brzusznej techniką obrazową jak właśnie endoskopia5.
Korzystanie z serwisu nie zastępuje diagnozy lekarza czy konsultacji farmaceuty, zaleceń lekarza, czy farmaceuty co do przyjmowania leków, a także treści ulotki i Charakterystyki Produktu Leczniczego. Dołożyliśmy wszelkich starań, aby opublikowane opracowania były najwyższej jakości i odpowiadały potrzebom czytelników, a również były zgodne z obowiązującymi przepisami i wytycznymi. Nie ponosimy odpowiedzialności za własne decyzje użytkowników, mogące mieć wpływ na ich zdrowie, prowadzoną działalność gospodarczą lub zawodową.
Przypisy:
1. Szmit M., Bugajski M., Kamiński M. i in., Przygotowanie jelita grubego do kolonoskopii, Medycyna praktyczna, 2020.
2. Tomaszewski M., Kolonoskopia, Medycyna praktyczna, 2017.
3. Szura M., Badania diagnostyczne. Kolonoskopia. Część I: kwalifikacja i przygotowanie, Medycyna praktyczna, 2018.
4. Marek T., Nowakowska-Duława E., Endoskopia jelita grubego (rektoskopia, rektosigmoidoskopia, kolonoskopia), Podręcznik Interna, Medycyna praktyczna, 2021.
5. Ulotka dla pacjenta Ulgix Wzdęcia
