Wzdęcia po farmakoterapii – skutki uboczne, o których warto wiedzieć

Stosowanie leków często prowadzi do wystąpienia działań niepożądanych, choć zależy to oczywiście od indywidualnej odpowiedzi organizmu na lek, predyspozycji pacjenta czy choćby przyjętej dawki lub stosowanych jednocześnie preparatów. Jednym z częstszych i nierzadko lekceważonych działań niepożądanych farmakoterapii są wzdęcia¹. Jakie leki mogą powodować wzdęcia? Co robić w przypadku wzdęć spowodowanych przyjmowaniem leku? Odpowiadamy!

1. Wzdęcia po farmakoterapii – charakterystyka problemu
2. Jakie leki mogą powodować wzdęcia?
3. Leki stosowane w leczeniu cukrzycy
4. Leki przeciwbólowe
5. Antybiotyki
6. Inne leki
7. Wzdęcia przy farmakoterapii – co robić?
8. Jak zmniejszyć wzdęcia po przyjęciu leku?

Wzdęcia po farmakoterapii – charakterystyka problemu

Wzdęcia to objaw wynikający z obecności nadmiernej ilości gazów w układzie pokarmowym, w szczególności w jelitach. Powietrze trafia do przewodu pokarmowego wskutek połykania go podczas jedzenia czy picia. Część wydostaje się z powrotem w wyniku odbijania, część z kolei przechodzi do dalszych odcinków układu pokarmowego².

Wzdęcia na ogół definiowane są jako uczucie pełności w jamie brzusznej, któremu może towarzyszyć mierzalne powiększenie obwodu brzucha¹. Oprócz wzdętego brzucha pojawić się też mogą nadmierne gazy. Przyczyną ich wystąpienia może być „nadwrażliwość” ściany przewodu pokarmowego na zawartą w jelitach treść czy na zwiększenie ilości gazów w świetle przewodu pokarmowego. Wzdęcia mogą być również objawem szeregu chorób, w tym zwłaszcza wielu schorzeń przewodu pokarmowego. Ponadto różne czynniki środowiskowe mogą powodować wzdęcia, np. zwyczaje żywieniowe. Do rozwoju wzdęć prowadzić może także farmakoterapia¹.

Jakie leki mogą powodować wzdęcia?

Istnieje wiele leków powodujących wzdęcia, które są jednym z działań niepożądanych związanych z ich przyjmowaniem. W przypadku części z nich jesteśmy w stanie wskazać potencjalny mechanizm prowadzący do powstania wzdęć. Jest jednak wiele produktów leczniczych, które mogą powodować wzdęcia, ale patomechanizm tego zjawiska nie został do końca poznany¹. Poniżej przedstawiamy przykłady leków, których stosowanie może stać się przyczyną wzdęć.

Leki stosowane w leczeniu cukrzycy

Do rozwoju wzdęć mogą prowadzić między innymi leki stosowane w leczeniu cukrzycy. Oto przykłady¹:

• metformina – doustny lek przeciwcukrzycowy o działaniu antyhiperglikemicznym. Uważa się, że terapia metforminą jest bezpieczna, jednak jednym z możliwych powikłań jej stosowania jest szereg dokuczliwych objawów ze strony przewodu pokarmowego, w tym zwłaszcza wzdęć.
• akarboza – lek przeciwcukrzycowy, inhibitor α-glukozydazy. Najczęściej spotykanym działaniem niepożądanym tego leku są wzdęcia. Bezpośrednią przyczyną tego rodzaju powikłań są zmiany w procesie trawienia węglowodanó

Leki przeciwbólowe

Przyczyną wzdęć może być także przyjmowanie leków przeciwbólowych, w tym m.in. takich jak¹:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – do najczęściej występujących powikłań związanych z ich przyjmowaniem należą powikłania gastroenterologiczne, w tym uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej oraz wzdęcia;
• tramadol – najpowszechniej dostępny lek o silniejszym działaniu niż NLPZ, jest to słaby opioid. Niekiedy powoduje zaparcia oraz wzdęcia brzucha.

Antybiotyki

Kolejną grupą leków, które mogą wywoływać wzdęcia jako objaw uboczny, stanowią produkty modulujące skład ilościowy i jakościowy flory bakteryjnej przewodu pokarmowego. Należą do niej przede wszystkim antybiotyki. Problem z jelitami w tym przypadku może pojawić się zwłaszcza wtedy, gdy antybiotykoterapia prowadzona jest nierozważnie i niezgodnie z obowiązującymi zasadami stosowania tej grupy leków¹.

Inne leki

Istnieje też całe mnóstwo innych leków, których przyjmowanie może prowadzić do wystąpienia działań niepożądanych w postaci wzdęć. Należą do nich m.in. leki¹:

• na nadciśnienie tętnicze (beta/alfa-blokery, blokery kanałów wapniowych, leki moczopędne, inhibitory konwertazy angiotensynowej, antagonistów receptora angiotensynowego i inne),
• zaliczane do grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI),
• zwiększające pH soku żołądkowego (inhibitory pompy protonowej, blokery receptora histaminowego H2),
• obniżające cholesterol (cholestyramina, czy ezetymib).

Wzdęcia przy farmakoterapii – co robić?

Podejście do problemu wzdęć związanego z farmakoterapią jest różnorakie i zależy przede wszystkim od rodzaju przyjmowanych leków.

W przypadku wzdęć pojawiających się w wyniku przyjmowania leku na cukrzycę, jakim jest metformina, zaleca się zmniejszenie dawki lub przyjmowanie go w czasie posiłków, co niestety może mieć negatywny wpływ na skuteczność terapii. U osób przyjmujących akarbozę stopniowe zwiększanie dawki może prowadzić do zmniejszenia lub nawet ustąpienia wzdęć. Niekiedy jednak pojawia się konieczność odstawienia leku lub podawanie leków likwidujących wzdęcia¹.

Przy stosowaniu leków z grupy NLPZ niezwykle istotna jest optymalizacja terapii. Z kolei podczas przyjmowania antybiotyków ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarza i jednoczesne stosowanie probiotyków¹.

Zmagasz się ze wzdęciami będącymi skutkiem ubocznym przyjmowania leków? Powiedz o tym swojemu lekarzowi na najbliższej wizycie. Specjalista doradzi Ci, co powinieneś zrobić. W żadnym wypadku nie modyfikuj dawek na własną rękę ani nie odstawiaj całkowicie leku bez konsultacji z lekarzem, szczególnie gdy cierpisz na chorobę przewlekłą.

Jak zmniejszyć wzdęcia po przyjęciu leku?

Sposobem często polecanym przez lekarzy przy problemach ze strony układy pokarmowego podczas farmakoterapii jest dieta na wzdęcia. Chodzi tutaj przede wszystkim o wyeliminowanie z jadłospisu pokarmów wzdymających².

Specjaliści często zalecają też jednoczesne przyjmowanie preparatów zawierających symetykon. Jest to substancja, która znalazła szerokie zastosowanie w objawowym leczeniu wzdęć. Mechanizm działania symetykonu opiera się na zmniejszaniu napięcia powierzchniowego pęcherzyków gazów w przewodzie pokarmowym, co usprawnia ich usuwanie³.

Postępowanie w przypadku wzdęć związanych z farmakoterapią powinno być jednak zawsze planowane indywidualnie, po uwzględnieniu cech osobniczych pacjenta i dokładnym rozpoznaniu problemu.

Korzystanie z serwisu nie zastępuje diagnozy lekarza czy konsultacji farmaceuty, zaleceń lekarza, czy farmaceuty co do przyjmowania leków, a także treści ulotki i Charakterystyki Produktu Leczniczego. Dołożyliśmy wszelkich starań, aby opublikowane opracowania były najwyższej jakości i odpowiadały potrzebom czytelników, a również były zgodne z obowiązującymi przepisami i wytycznymi. Nie ponosimy odpowiedzialności za własne decyzje użytkowników, mogące mieć wpływ na ich zdrowie, prowadzoną działalność gospodarczą lub zawodową.

Bibliografia:

1. Żmijewska I., Wzdęcie jako konsekwencja farmakoterapii – charakterystyka problemu, Termedia, 2013 (witryna internetowa: https://www.termedia.pl/gastroenterologia/Wzdecie-jako-konsekwencja-farmakoterapii-charakterystyka-problemu,8123.html (dostęp: 2023.03.09.)).
2. Słomka M., Małecka-Panas E.: Wzdęcia i odbijania. Pediatr. Med. Rodz. 2011, 7, 1, 30–34.
3. Lewandowski K., Kaniewska M., Świątek A. i in., Symetykon – możliwe zastosowania w praktyce klinicznej i samoleczeniu, Lekarz POZ 3/2021.

Ulgix Wzdęcia, wyrób medyczny. Skład: 1 kapsułka miękka zawiera 80 mg symetykonu. Ulgix Wzdęcia Max, wyrób medyczny. Skład: 1 kapsułka miękka zawiera 240 mg symetykonu. Zastosowanie: w łagodzeniu objawów związanych z nadmiernym nagromadzeniem gazów w żołądku i jelitach powstałych w wyniku fermentacji jelitowej w czasie procesów trawienia. Należą do nich: uczucie pełności, silne wzdęcia, odbijanie, które mogą być m.in. wynikiem błędów dietetycznych. Pomocniczo przed wykonaniem badań diagnostycznych w obrębie jamy brzusznej techniką obrazową, takich jak: radiografia, ultrasonografia i endoskopia. Przyczynia się do usunięcia z przewodu pokarmowego gazów i powietrza, przez co poprawia jakość uzyskiwanych obrazów i eliminuje trudności diagnostyczne. Przeciwwskazania: Nie należy stosować, jeżeli występuje nadwrażliwość na symetykon lub inny składnik wyrobu. Wytwórca: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO-LEK S.A. 51-131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242 E.

Ulgix Wzdęcia Max, wyrób medyczny. Skład: 1 kapsułka miękka zawiera 240 mg symetykonu. Zastosowanie: Ulgix Wzdęcia Max stosowany jest w łagodzeniu objawów związanych z nadmiernym nagromadzeniem gazów w żołądku i jelitach powstałych w wyniku fermentacji jelitowej w czasie procesów trawienia. Należą do nich: uczucie pełności, silne wzdęcia, odbijanie, które mogą być m.in. wynikiem błędów dietetycznych. Ulgix Wzdęcia Max stosowany jest także pomocniczo przed wykonaniem badań diagnostycznych w obrębie jamy brzusznej techniką obrazową, takich jak: radiografia, ultrasonografia i endoskopia. Przyczynia się do usunięcia z przewodu pokarmowego gazów i powietrza, przez co poprawia jakość uzyskiwanych obrazów i eliminuje trudności diagnostyczne. Przeciwwskazania: Wyrobu Ulgix Wzdęcia Max nie należy stosować, jeżeli występuje nadwrażliwość na symetykon lub inny składnik wyrobu. Wytwórca: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO-LEK S.A. 51-131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242 E.

Poznaj ULGIX Wzdęcia

Poznaj ULGIX Wzdęcia Max