Zaparcia przewlekłe to powszechny problem1, który dotyka ludzi w każdym wieku. Charakterystyczne objawy dolegliwości to przede wszystkim zmniejszona częstotliwość oddawania stolca i przedłużony czas trwania objawów, które utrzymują się dłużej niż 6 miesięcy1. Jakie są możliwe przyczyny zaparć? Jak leczyć przewlekłe zaparcia i w jaki sposób im zapobiegać? Odpowiadamy!
Przewlekłe zaparcia – przyczyny
Różne są przyczyny zaparć. Zaburzenia oddawania stolca mogą być wywołane pojedynczym czynnikiem albo być konsekwencją nałożenia się na siebie wielu przyczyn. Ze względu na etiologię, zaparcia można podzielić na wtórne i pierwotne1.
Zaparcia wtórne
Przewlekłe zaparcia u dorosłych, podobnie zresztą jak i u dzieci, mogą być spowodowane przez czynniki biologiczne, środowiskowe i farmakologiczne. Najczęściej występujące źródła przewlekłych zaparć wtórnych to m.in.1:
- przyczyny organiczne – np. choroby zapalne jelit, rak jelita grubego, ucisk na jelito z zewnątrz wywołany przez guz jajnika lub macicy albo endometriozę, zwężenie niedokrwienne lub po operacji chirurgicznej, szczelina lub zwężenie odbytu, choroba uchyłkowa okrężnicy;
- choroby metaboliczne/endokrynne – np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc, przewlekła choroba nerek, niedoczynność przysadki;
- przyczyny neurologiczne – np. zespół rzekomej niedrożności przewodu pokarmowego, uraz rdzenia kręgowego, udar mózgu, choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, choroba Hirschsprunga;
- czynniki psychologiczne – np. anoreksja, bulimia, depresja, zaburzenia lękowe;
- miopatie – np. dystrofia mięśniowa, zapalenie skórno-mięśniowe;
- niektóre leki – np. przeciwbólowe (opioidy, NLPZ), przeciwdepresyjne, przeciwdrgawkowe, hipotensyjne (zmniejszające nadciśnienie) czy stosowane w chorobie Parkinsona.
Zaparcia pierwotne (czynnościowe)
Za zaburzeniami oddawania stolca mogą stać zaparcia czynnościowe. Wywoływane są przez zaburzenia czynności jelita grubego oraz nieprawidłowości w obrębie dna miednicy i zwieracza odbytu1.
Podział zaparć pierwotnych wygląda następująco1:
- zaburzenia defekacji,
- zaparcia z prawidłowym pasażem jelitowym,
- zaparcia ze zwolnionym pasażem jelitowym.
Podział ten ma znaczenie przede wszystkim przy doborze odpowiedniego leczenia.
Skutki przewlekłych zaparć
Przy zaparciach o przewlekłym charakterze stolec staje się zbity i bardzo twardy, przybierając formę tzw. kamieni kałowych. Przez postać stolca może dojść do czynnościowego zaczopowania jelita i wystąpienia objawów mechanicznej i/lub porażennej niedrożności2.
Do najczęstszych konsekwencji przewlekłych zaparć należą2:
- bóle brzucha,
- bóle głowy,
- brak łaknienia,
- poranne nudności,
- zaburzenia rytmu serca,
- stan podgorączkowy.
W obrębie odbytu może rozwinąć się stan zapalny, powstać nadżerka lub żylak odbytu, a nawet może dojść do wypadnięcia odbytu. Dodatkowo może popękać śluzówka, przez co tworzą się trudno gojące się rany2. Dlatego właśnie problemu przewlekłych zaparć nie powinno się lekceważyć.
Przewlekłe zaparcia – diagnostyka i leczenie
Podjęcie leczenia zaparć poprzedza diagnostyka. Rozpoznanie przewlekłych zaparć umożliwiają badanie podmiotowe, przedmiotowe oraz dodatkowe. W diagnostyce stosuje się badania takie jak wlew kontrastowy jelita grubego, kolonoskopia, ocena czasu pasażu przez jelito grube za pomocą znaczników, defekografia, rezonans magnetyczny czy biopsja ściany odbytnicy3. Dopiero na podstawie wyników badań można jednoznacznie stwierdzić, że występuje problem zaparć. Na tej podstawie wdraża się leczenie.
Terapią pierwszego wyboru jest leczenie niefarmakologiczne. Dopiero gdy takie postępowanie nie przyniesie oczekiwanych efektów, wdraża się farmakoterapię. W przypadku braku skuteczności leczenia farmakologicznego zastosowanie znajduje operacja chirurgiczna. Zabieg przeprowadzany jest po znalezieniu dokładnej przyczyny problemu z wypróżnianiem1.
Lek na przewlekłe zaparcia – co na przewlekłe zaparcia najlepiej się sprawdzi?
Wśród leków na zaparcia wymienia się m.in. leki zwiększające objętość mas kałowych, osmotyczne środki przeczyszczające, środki zmiękczające kał, środki o działaniu drażniącym, środki działające miejscowo i leki prokinetyczne3.
Przykładem leku na przewlekłe zaparcia jest Ulgix Laxi. Produkt zawiera dokuzynian sodu, który zmniejsza napięcie powierzchniowe cieczy na granicy nabłonka przewodu pokarmowego i mas kałowych. Dzięki temu zmienia konsystencję stolca, ułatwiając wypróżnianie. Dokuzynian nie pobudza perystaltyki jelit4.
Wskazaniem do stosowania leku Ulgix Laxi są przewlekłe zaparcia – produkt zapobiega zaparciom i je leczy. Działa wspomagająco u pacjentów z guzkami krwawniczymi i (lub) szczelinami odbytu, jak również u pacjentów, u których niewskazany jest zwiększony wysiłek przy oddawaniu stolca4.
Lek na zaparcia należy stosować zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania, w razie wątpliwości można skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Należy pamiętać, że każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża życiu i zdrowiu.
Jak zapobiegać zaparciom?
Choć nie każdy zdaje sobie z tego sprawę, to na funkcjonowanie układu pokarmowego i proces trawienia wpływ ma styl życia, sposób odżywiania i aktywność fizyczna. Dieta powinna być odpowiednio zbilansowana i zawierać duże ilości błonnika pokarmowego. Niezwykle ważne jest odpowiednie nawadnianie1.
Zaparcia mogą być konsekwencją prowadzenia siedzącego trybu życia i braku ruchu. Aktywność fizyczna u zdrowych osób pobudza motorykę jelita grubego, skracając tym sposobem czas pasażu jelitowego. Trwający od 30 do 60 minut wysiłek fizyczny poprawia konsystencję stolca, a także zmniejsza ilość gromadzących się gazów i wzdęcia jamy brzusznej1. Nawet zwykły spacer, pod warunkiem że będzie wykonywany regularnie, wywiera pozytywny wpływ na pracę jelit, a przy okazji poprawia zdrowie całego organizmu i zapewnia dobre samopoczucie.
Korzystanie z serwisu nie zastępuje diagnozy lekarza czy konsultacji farmaceuty, zaleceń lekarza, czy farmaceuty co do przyjmowania leków, a także treści ulotki i Charakterystyki Produktu Leczniczego. Dołożyliśmy wszelkich starań, aby opublikowane opracowania były najwyższej jakości i odpowiadały potrzebom czytelników, a również były zgodne z obowiązującymi przepisami i wytycznymi. Nie ponosimy odpowiedzialności za własne decyzje użytkowników, mogące mieć wpływ na ich zdrowie, prowadzoną działalność gospodarczą lub zawodową.
Przypisy:
1. Daniluk J., Przewlekłe zaparcia — niedoceniany problem kliniczny, Gastroenterologia Kliniczna 2018, tom 10, nr 1: 1–13.
2. Karwacki M., Twardy problem w medycynie: przewlekłe zaparcie jako trudna do opanowania dolegliwość w leczeniu schyłkowej fazy przewlekłych chorób u dzieci, Opieka paliatywna nad dziećmi, IX Konferencja Naukowo-Szkoleniowa dla Lekarzy i Pielęgniarek, Rynia, 2003.
3. Jabłońska B., Żaworonkow D., Lesiecka M., Zaparcia – etiopatogeneza, diagnostyka i leczenie, Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, Suplement 1, 2011.4. Charakterystyka produktu leczniczego ULGIX LAXI (dostęp: 2022.01.07.).
ULGIX LAXI, 50 mg, kapsułki miękkie. Skład: 1 kapsułka zawiera 50 mg sodu dokuzynianu (Natrii docusas). Postać farmaceutyczna: kapsułki miękkie. Wskazania do stosowania: zapobieganie zaparciom i leczenie przewlekłych zaparć; wspomagająco u pacjentów z guzkami krwawniczymi i (lub) szczelinami odbytu, jak również u pacjentów, u których ze względu na stan zdrowia niewskazany jest zwiększony wysiłek przy oddawaniu stolca; przygotowanie do zabiegów diagnostycznych i operacyjnych. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na którykolwiek składnik produktu, nudności i wymioty, zapalenie wyrostka robaczkowego, niedrożność jelit oraz stany zagrażające wystąpieniem niedrożności jelit (nagromadzenie mas kałowych, zapalenie jelit, zwężenie jelit, zrosty otrzewnowe, przepukliny, polipy, guzy), ostry ból o nieznanej przyczynie w jamie brzusznej, krwawienia z przewodu pokarmowego o nieznanej przyczynie, stany odwodnienia organizmu. Podmiot odpowiedzialny: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO-LEK S.A. 51-131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242E. Przed zastosowaniem należy zapoznać się z zatwierdzoną charakterystyką preparatu.
