Tradycyjne wielkanocne potrawy, choć są bardzo smaczne, niestety nie zawsze należą do najzdrowszych. Wysokokaloryczny mazurek przekładany masą, tłusty pasztet domowej roboty czy jajka obficie pokryte majonezem – spożycie takich wielkanocnych przysmaków w dużych ilościach może stać się przyczyną wzdęć, nadmiaru gazów i złego samopoczucia. Często po wstaniu od suto zastawionego wielkanocnego stołu czujemy się ociężali i ospali. Co jeść, a z czego zrezygnować w czasie Świąt Wielkanocnych, aby uniknąć problemów ze strony układu pokarmowego i czuć się lekko? Jak poradzić sobie ze wzdęciami brzucha, niestrawnością i innymi przykrymi objawami po wielkanocnym obiedzie? Odpowiadamy!
- Czym są wzdęcia i skąd bierze się nadmiar gazów w przewodzie pokarmowym?
- Produkty najbardziej wzdymające – co może powodować wzdęcia?
- Dieta na wzdęcia – co jeść, by nie mieć wzdęć i czuć się lekko, odchodząc od wielkanocnego stołu?
- Jak pozbyć się wzdęć i nadmiernych gazów po wielkanocnym obiedzie?
Czym są wzdęcia i skąd bierze się nadmiar gazów w przewodzie pokarmowym??
W układzie pokarmowym zdrowego człowieka naturalnie występują gazy jelitowe o objętości około 200 ml. Gazy jelitowe najczęściej powstają na drodze fermentacji w jelicie grubym lub na skutek połykania powietrza1. Obecności nadmiernej ilości gazów w jelicie mogą sprzyjać też pokarmy powodujące gazy (bogate w tzw. FODMAPs), skrobia i błonnik czy choroby przewodu pokarmowego2. Często zgłaszanym przez pacjentów objawem poniekąd związanym z nadmierną produkcją gazów są wzdęcia, które kojarzone są ze zwiększeniem obwodu brzucha i uczuciem pełności1.
Wzdęcie brzucha oraz oddawanie nadmiernej ilości gazów towarzyszyć może wielu zaburzeniom gastroenterologicznym. Przyczyny problemów należy doszukiwać się w zaburzeniach homeostazy gazów jelitowych, która zależy od ich produkcji i eliminacji. Choć przykre dolegliwości ze strony jamy brzusznej powodować może np. zespół jelita drażliwego lub nietolerancja pokarmowa (węglowodanów, np. rafinozy czy stachiozy, ale też laktozy, fruktozy lub sorbitolu), to w przypadku ich nasilenia się akurat w Wielkanoc źródłem uciążliwych objawów zwykle jest spożycie zbyt dużej ilości ciężkich potraw przygotowanych ze składników o wzdymającym działaniu. Takim produktem jest między innymi największy wielkanocny przysmak, czyli jajko1,3.
Produkty najbardziej wzdymające – co może powodować wzdęcia?
Przyczyną wzdęć i nadmiernego wytwarzania gazów może być choćby fruktoza zawarta w wielu owocach, ale też miodzie, który jest częstym składnikiem wielkanocnego mazurka. Problemy z trawieniem spowodować też może spożycie nadmiernych ilości błonnika pokarmowego. Chodzi tu głównie o błonnik nierozpuszczalny występujący w surowych owocach i warzywach, nasionach i orzachach, ale też kaszy czy pieczywie. Błonnik rozpuszczalny pomaga natomiast wiązać luźne stolce. Produkty bogate w błonnik rozpuszczalny to głównie ziemniaki, makaron czy ryż3,4.
Do produktów spożywczych występujących w wielkanocnych daniach, po których może dojść do nadprodukcji gazów jelitowych i wystąpienia wzdęć, zalicza się m.in.3,4:
- nasiona roślin strączkowych – np. fasola, ciecierzyca, bób, groch, soczewica;
- warzywa – kapusta, brukselka, por, kalafior, szparagi, cebula, czosnek;
- nabiał – jaja i przetwory z jaj, sery pleśniowe;
- ryby – mintaj, śledź, sardynki w oleju i pomidorach;
- napoje gazowane, alkohol, kawa i inne napoje zawierające kofeinę;
- słodycze (szczególnie spożyte w nadmiarze).
Za zwiększanie ilości gazów w przewodzie pokarmowym i powstanie wzdęć może być też odpowiedzialne mleko i produkty mleczne, jednak dotyczy to jedynie osób z nietolerancją laktozy. Niekiedy dolegliwości nasilają się po zjedzeniu płatków owsianych, czyli owsianki. Wzdęcia i gazy często pojawiają się też po zjedzeniu tłustych potraw, do których zaliczają się niektóre tradycyjne wielkanocne przysmaki3,4.
Dieta na wzdęcia – co jeść, by nie mieć wzdęć i czuć się lekko, odchodząc od wielkanocnego stołu?
Odpowiednie zalecenia dietetyczne mogą pomóc zmniejszyć objawy wzdęcia oraz nadmiernego oddawania gazów. Chodzi o to, aby w miarę możliwości żywić się lekkostrawnie. Warto zmodyfikować wszystkie dania w taki sposób, aby stały się nieco lżejsze. Niekiedy wystarczy zmniejszyć ilość majonezu w sałatce na rzecz jogurtu naturalnego lub zrezygnować z jedzenia chleba pszennego na rzecz pełnoziarnistego.
Najlepiej całkowicie zrezygnować ze smażenia mięs, wskazane jest natomiast pieczenie bez tłuszczu. Oprócz tego zalecana jest rezygnacja z deserów z ciężkimi masami na rzecz np. lekkich biszkoptów. Skoro wiemy już, jakie produkty przyczyniają się do zwiększonej produkcji gazów, warto chociaż spróbować wyeliminować je z jadłospisu3,4.
Jak pozbyć się wzdęć i nadmiernych gazów po wielkanocnym obiedzie?
Do nadprodukcji gazów i powstania wzdęć przyczynia się nie tylko dieta bogata w produkty gazotwórcze i oparta na tłustych potrawach, ale też styl życia. Jak uniknąć uciążliwych objawów ze strony układu pokarmowego? Co na pobudzenie trawienia najlepiej się sprawdzi?1
- Zastosowanie diety z wyłączeniem produktów gazotwórczych, takich jak otręby, warzywa kapustne, cebula, rośliny strączkowe czy niektóre owoce.
- Dbanie o odpowiednie nawodnienie poprzez picie dużych ilości wody.
- Stosowanie probiotyków, czyli żywych mikroorganizmów, które wykazują dobroczynny wpływ na organizm człowieka i utrzymują równowagę mikrobiologiczną. Do naturalnych probiotyków należą m.in. fermentowane produkty mleczne, w tym kefir.
- Picie herbatek ziołowych wspierających trawienie.
- Stosowanie leków hamujących absorpcję gazów, np. z symetykonem w składzie. Kupić je można w aptece bez recepty. O pomoc w doborze odpowiedniego preparatu można poprosić farmaceutę.
- Ruch i różna aktywność fizyczna (np. spacer po obiedzie) dobrze wpłynie na trawienie.
Gdy objawy takie jak wzdęcia, nadmierne gazy czy niestrawność utrzymują się od dłuższego czasu, a zmiana stylu życia nie przynosi żadnej poprawy, należy udać się do lekarza, skonsultować z nim swój problem, a niekiedy też wykonać różne badania. Pamiętajmy, że źródłem dolegliwości może być choroba, a ciężkie wielkanocne potrawy mogą jedynie dodatkowo je nasilić.
Korzystanie z serwisu nie zastępuje diagnozy lekarza czy konsultacji farmaceuty, zaleceń lekarza, czy farmaceuty co do przyjmowania leków, a także treści ulotki i Charakterystyki Produktu Leczniczego. Dołożyliśmy wszelkich starań, aby opublikowane opracowania były najwyższej jakości i odpowiadały potrzebom czytelników, a również były zgodne z obowiązującymi przepisami i wytycznymi. Nie ponosimy odpowiedzialności za własne decyzje użytkowników, mogące mieć wpływ na ich zdrowie, prowadzoną działalność gospodarczą lub zawodową.
Bibliografia:
- Gulbicka P., Grzymisławski M., Wzdęcia brzucha – najczęstsze przyczyny i postępowanie, Piel. Zdr. Publ. 2016, 6, 1, 69–76.
- Wiercińska M., Wzdęcia – czym są, co je powoduje, kiedy zgłosić się do lekarza i jakie są domowe sposoby na wzdęcia brzucha?, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50663,wzdecia (dostęp: 2023.02.15.)).
- Wnęk D., Wzdęcia brzucha i nadmierne gazy – postępowanie dietetyczne, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/187232,wzdecia-brzucha-i-nadmierne-gazy-postepowanie-dietetyczne (dostęp: 2023.02.15.)).
- Mokrowiecka A., Czy warzywa mogą powodować biegunkę i wzdęcia?, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2014 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/lista/95309,czy-warzywa-moga-powodowac-biegunke-i-wzdecia (dostęp: 2023.02.15.)).
Ulgix Wzdęcia, wyrób medyczny. Skład: 1 kapsułka miękka zawiera 80 mg symetykonu. Ulgix Wzdęcia Max, wyrób medyczny. Skład: 1 kapsułka miękka zawiera 240 mg symetykonu. Zastosowanie: w łagodzeniu objawów związanych z nadmiernym nagromadzeniem gazów w żołądku i jelitach powstałych w wyniku fermentacji jelitowej w czasie procesów trawienia. Należą do nich: uczucie pełności, silne wzdęcia, odbijanie, które mogą być m.in. wynikiem błędów dietetycznych. Pomocniczo przed wykonaniem badań diagnostycznych w obrębie jamy brzusznej techniką obrazową, takich jak: radiografia, ultrasonografia i endoskopia. Przyczynia się do usunięcia z przewodu pokarmowego gazów i powietrza, przez co poprawia jakość uzyskiwanych obrazów i eliminuje trudności diagnostyczne. Przeciwwskazania: Nie należy stosować, jeżeli występuje nadwrażliwość na symetykon lub inny składnik wyrobu. Wytwórca: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO-LEK S.A. 51-131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242 E.
Ulgix Wzdęcia Max, wyrób medyczny. Skład: 1 kapsułka miękka zawiera 240 mg symetykonu. Zastosowanie: Ulgix Wzdęcia Max stosowany jest w łagodzeniu objawów związanych z nadmiernym nagromadzeniem gazów w żołądku i jelitach powstałych w wyniku fermentacji jelitowej w czasie procesów trawienia. Należą do nich: uczucie pełności, silne wzdęcia, odbijanie, które mogą być m.in. wynikiem błędów dietetycznych. Ulgix Wzdęcia Max stosowany jest także pomocniczo przed wykonaniem badań diagnostycznych w obrębie jamy brzusznej techniką obrazową, takich jak: radiografia, ultrasonografia i endoskopia. Przyczynia się do usunięcia z przewodu pokarmowego gazów i powietrza, przez co poprawia jakość uzyskiwanych obrazów i eliminuje trudności diagnostyczne. Przeciwwskazania: Wyrobu Ulgix Wzdęcia Max nie należy stosować, jeżeli występuje nadwrażliwość na symetykon lub inny składnik wyrobu. Wytwórca: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO-LEK S.A. 51-131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242 E.